بلایی که کم آبی بدن بر ستون فقرات و کمر می اورد
حدود ۶۰ درصد از وزن بدن انسان را آب تشکیل می دهد. یکی از نتایج دهیدراسیون بدن، کم آبی دیسک است که سبب شکل گیری برجستگی در دیسک می گردد. کم آبی دیسک در گردن و کمر شکل می گیرد و با نشانه هایی نظیر احساس ضعف در بخش های تحتانی و درد همراه است.
تاثیرات کم آبی بدن بر ستون فقرات و کمر
یکی از اختلال های رایج در بدن، کم آب شدن دیسک است که به موجب کم آبی بافت به وجود می آید. دیسک های بین مهره ای در ستون فقرات و گردن متشکل از دو قسمت اصلی هستند. بخش اول هسته مرکزی است که با عنوان نوکلئوس پالیوزس شناخته می شود.
هسته مرکزی، ماده ژلاتینی است. حدود 70 الی 90 درصد از هسته مرکزی را آب فراگرفته است. به موجب عدم قرینگی حلقه فیبری، نوکلئوس نسبت به کل دیسک مقداری عقب تر قرار دارد.
بخش دوم، حلقه فیبری در اطراف دیسک است که آنولوس فیبروزوس نام دارد. در حلقه فیبری دور دیسک، رشته های هر حلقه به صورت شعاعی سبب قطع حلقه دیگر می شوند. سپس رشته های حلقه ای دیگر، حلقه های منقطع را به هم می چسبانند.
با پاره شدن لایه فیبری تحت عنوان آنولوس فیبروزوس، دیسک کمر و دیسک گردن شکل می گیرد.
دیسک های گردن به مراتب نسبت به دیسک های کمر از ضخامت کمتری برخوردار هستند. علت این افزایش ضخامت در دیسک کمری، به تحمیل فشار ناشی از وزن بدن باز می گردد.
حدود 20 درصد از آب موجود در دیسک به موجب کارکرد طولانی مدت در حین نشستن، از بین می رود. در واقع با 6 ساعت در حالت ایستاده و نشسته قرار گرفتن، ار ارتفاع آب دیسک کاسته می شود. سپس با استراحت شبانگاهی، آب مورد نیاز جایگزین می شود.
عوامل دخیل در کم آبی دیسک کمر و گردن
زمانی که بدن با کم آبی مواجه می شود، عارضه دهیدراسیون شکل می گیرد. در این شرایط تخلیه انرژی صورت می گیرد و بدن از آب مورد نیاز برای انجام امور روزانه تهی می گردد.
نیاز روزانه بدن به آب تحت تأثیر عوامل مختلفی اعم از ورزش، محل زندگی، بیماری و بارداری قرار دارد.
به طور مثال فردی که در یک محیط با آب و هوای گرم زندگی می کند، نسبت به فردی که در یک مکان با آب و هوای معتدل سکونت دارد، بیشتر دچار تعریق می گردد. بنابراین، وی ملزم است تا برای تأمین مایعات از دست رفته، آب بیشتری بنوشد.
شکل گسترده ای از مشکلات ستون فقرات و کمر درد ها از کم آبی در بدن نشأت می گیرند. ستون فقرات در راستای کارکرد، به میزان مشخصی نیازمند آب است. کمبود آب سبب اختلال در روند حرکت ستون فقرات می گردد.
میزان آب موجود در دیسک نخاعی با انجام فعالیت هایی نظیر دویدن، پرش ناگهانی و خمیدگی مکرر دستخوش تغییر قرار می گیرد.
کهولت سن
یکی از عوامل دخیل در کم آبی دیسک، کهولت سن است. کهولت سن پدیده ای است که به موجب فرسایش به وجود می آید. در اصطلاح پزشکی فرسایش ناشی از پیری، دژنراسیون نام دارد. در طی افزایش سن، دیسک های بین مهره ای و ستون فقرات در معرض کم آبی قرار می گیرند. در طی این روند، سطح دیسک نازک می گردد و زمینه برای تخریب دیسک یا دژنراسیون به وجود می آید.
با خشک شدن دیسک، پارگی های کوچکی در لایه بیرونی سخت دیسک به وجود می آید. با شکل گیری پارگی، ژل غلیظ موجود در دیسک به سمت لایه های بیرونی حرکت می کند. در نتیجه عارضه دیسک شکسته و سیاتیک شکل می گیرد.
دیسک برجسته به ریشه های عصبی فشار وارد می کند و سبب بروز ضعف و درد در نواحی مختلف بدن می گردد.
بهتر است بدانید با خشک شدن دیسک ستون فقرات گردن، عارضه دیسک گردن به وجود می آید. علاوه بر این، با کاهش میزان آب موجود در دیسک کمر، عارضه دیسک کمر به وجود می آید که اغلب با درد و احساس سفتی همراه است.
کاهش وزن
کاهش وزن به روش اصولی به صورت پیروی از رژیم غذایی مناسب صورت می گیرد. اکثر کاهش وزن های ناگهانی از اصول مشخصی پیروی نمی کنند. لذا میزان چشمگیری از آب بدن کاهش پیدا می کند و با از دست رفتن مایعات، کم آبی دیسک شکل می گیرد.
در ادامه عوامل دخیل در کم آبی دیسک را ذکر می کنیم:
• اعمال فشار فراوان به ستون فقرات
• بلند کردن اجسام سنگین
• تداخل ضربه در سانحه تصادف
• آسیب دیدگی ورزشی
نشانه های کم آبی دیسک کمر و گردن
نخستین نشانه کم آبی در دیسک ستون فقرات، بروز احساس درد و سفتی در ستون فقرات است. نشانه های کم آبی دیسک گردن با دیسک کمر، متمایز هستند.
در صورتی که کم آبی در ناحیه دیسک گردن شکل بگیرد، فرد از احساس درد در دست، بازو و شانه رنج می برد.
در ادامه برخی از نشانه های کم آبی دیسک را بیان می کنیم:
• احساس درد
• احساس ضعف در بخش های تحتانی
• بی حسی در پاها
• احساس خشکی
• محدودیت حرکات ستون فقرات
عوارض ناشی از عدم درمان کم آبی دیسک
• درد شدید کمر یا گردن
• تورم
• پارگی دیسک
• ساییدگی
• شکل گیری تغییرات دجنراتیو
• عدم توانایی انتشار نیرو های ناشی از فشار فعالیت و وزن بدن
روش های تشخیص کم آبی دیسک
نخستین اقدام متخصص ها در راستای تشخیص کم آبی دیسک، شرح حال بیمار است. در واقع پزشک از بیمار درباره محل بروز درد، حوادث احتمالی، نشانه های درد و زمان بروز درد سؤال می پرسد.
سپس به معاینه محل عارضه می پردازد. در روند معاینه، پزشک معالج از بیمار خواستار انجام برخی حرکات می شود. هدف متخصص از انجام حرکات، آگاهی از دیسک هایی است که تحت تأثیر منفی قرار گرفته اند.
زین پس به منظور مشاهده دقیق دیسک های گردن و ستون فقرات، انجام آزمایش های عکس برداری را توصیه می کند.
رادیوگرافی
ساده ترین شیوه تشخیصی برای کم آبی و اختلالات دیسک کمر به وسیله رادیو گرافی صورت می گیرد.
آزمایش های انجام شده حاکی از آن دارد که نتیجه آزمایش رادیو گرافی در 46% از افرادی که فاقد علائم عصبی بودند، نشانه های غیر طبیعی را نشان داد.
بدین ترتیب در رادیو گرافی احتمال خطا وجود دارد. هنگامی که درمان اولیه کم آبی دیسک پاسخگو نبود، رادیوگرافی توصیه می شود.
MRI
عنوان دقیق ترین شیوه تصویر برداری از ستون فقرات به MRI اختصاص دارد. در عکس برداری MRI یا سی تی اسکن قابلیت شناسایی دیسک های دژنره، مشاهده تمام ستون فقرات و تومور های دخل نخاعی فراهم می شود.
درمان کم آبی دیسک
در راستای درمان کم آبی دیسک، به موجب تحلیل در عضلات مهم ستون فقرات که سبب اختلال در کارکرد و کهنه شدن درد می گردد، استراحت مطلق امری ناشایست تلقی می شود. اکثر متخصصان مربوطه مدت زمان استراحت مطلق برای درمان کم آبی دیسک را به 2 الی 3 روز محدود می کنند. در دوره استراحت دارو های مسکن و ضد التهاب توسط بیمار مصرف می گردد.
اولین اقدام درمانی برای کم آبی دیسک، اصلاح الگوهای حرکتی به کمر و گردن است.
در خصوص دیسک کمر توصیه می شود بیمار از قرار گیری در یک موقعیت به مدت طولانی پرهیز کند. در واقع قرار گیری در وضعیت نشسته و ایستاده به صورت طولانی زمینه را برای تحریک دیسک کمر فراهم می سازد.
بی شک نوع غذاهای مصرفی در کارکرد بخش های مختلف بدن اثر می گذارند. توصیه می شود بیماران مبتلا به کم آبی دیسک از مصرف موادی که سبب افزایش میزان اسیدیته بدن می شوند، پرهیز نمایند. از سری مواد افزایش دهنده اسیدیته می توان به سیگار، شکر و قهوه اشاره کرد.
علاوه بر این، مصرف روزانه 8 الی 12 لیوان آب کمک شایانی به تأمین آب از دست رفته بدن می کند.
فیزیوتراپی
استفاده از تخت دکامپرشن
یکی از اقدامات درمانی فیزیوتراپی برای کم آبی دیسک به وسیله تخت دکامپرشن صورت می گیرد. با قرار گیری بیمار بر روی تخت دکامپرشن، نوعی کشش مکانیکی ستون فقرات برای کاهش درد شکل می گیرد. در این روش، بخش های مختلف ستون فقرات در جهت های مخالف کشیده می شوند تا موقعیت دیسک های آسیب دیده در حالت اولیه باز گردد.
در دکامپرشن، فشار بدن از روی دیسک برداشته می شود. بیمار با یک لباس مخصوص بر روی تخت دراز می کشد و به وسیله سیستم تراکشن رفع فشار، تحت حمایت سیستم قرار می گیرد.
درمان دستی یا منوال
یکی از روش های فیزیوتراپی برای درمان کم آبی بدن، درمان دستی است. در این نوع درمان، ماساژ عمیق بافت صورت می گیرد.
در ماساژ عمیق بافت، حرکات و ضربه هایی لمسی به دیسک های کمر و گردن وارد می شود. این حرکات لمسی به لایه های عمیق راه پیدا می کنند و سبب کاهش گرفتگی و اسپاسم عضلات می گردند.
نیدلینگ
نیدلینگ نوعی روش درمانی پر کاربرد در فیزیوتراپی است که در کاهش درد، فشار عضلات و اسپاسم های شدید مفید واقع است.
در تکنیک نیدلینگ، سوزن هایی باریک و بلند مورد استفاده قرار می گیرند. این سوزن ها با تحریک نقاط مشخصی از بدن، سبب افزایش میزان خون رسانی و اکسیژن رسانی می گردد.
جراحی
در صورتی که پزشک معالج تشخیص به تحلیل عضلات دهد و متوجه شود کم آبی دیسک به موجب فشار بر روی نخاع شکل گرفته است، در اسرع وقت اقدام به جراحی می کند.
