پروستات چیست ؟
پروستات غده‌ای از دستگاه تناسلی مردان است. در بزرگسالان به اندازهٔ یک گردو و وزن متوسط آن حدود ۱۱ گرم و معمولاً بین ۷ تا ۱۶ گرم متغیر است. پروستات در لگن و زیر مثانه قرار داشته و مجرای ادرار را احاطه می‌کند. قسمتی از مجرای ادرار که از آن عبور می‌کند مجرای ادرار پروستاتی نامیده میشود که به دو مجرای انزال متصل میشود.
یکی از اندام های جنسی در مرد ها پروستات است که به شکل گردو می باشد و آلت تناسلی مرد و همچنین بیضه ها را هم در بر میگیرد. کار این اندام تولید یک مایع است که با مایع منی (ترکیبی از مایع منی و مایع پروستات) ترکیب می شود. این مایع از عوامل مهم برای فرزند دار شدن محسوب می شود.
این اندام، در زیر مثانه و جلوی راست روده واقع شده که غده مجرای ادرار را در ابتدای مثانه در بر گرفته است. ابتدای مثانه که گردن مثانه نیز گفته می شود، در این ناحیه مجاری ادراری به مثانه وصل می شود.
مجاری ادراری لوله ای است که وظیفه آن
1- خارج کردن ادرار از بدن فرد را بر عهده دارد.
2- خارج کردن ماده منی از طریق آلت تناسلی در مردان را نیز بر عهده دارد.
همچنین مثانه و مجاری ادرار جز قسمت های دستگاه ادراری زیرین یا تحتانی به شمار می آیند
چه کسانی به بیماری های پروستات مبتلا می شوند ؟
تمام مردان می توانند در معرض مشکلات پروستات قرار بگیرند و نمی توان سن خاصی را برای این مسائل در نظر گرفت.
ولی طبق مشاهدات و تحقیقات به دست آمده از بیماری پروستاتیت در مردانی با سن کمتر از ۵۰ سال بسیار شایع است و همچنین، رایج ترین مشکلات مربوط به پروستات در مردانی با سن بیشتر از ۵۰ سال، BPH می باشد.
از مهمترین مسائلی که در رابطه با پروستات رایج است؟
در واقع رایج ترین مشکلاتی که ممکن است برای پروستات اتفاق بیفتد عبارتند از:
پروستاتیت
تورم یا التهاب پروستات
سرطان پروستات
هیپرپلازی خوش خیم پروستات
و بزرگ شدن پروستات به دلایلی غیر از سرطان پروستات که BPH نامیده می شود.
که ما در این مبحث فقط به بزرگی پروستات می پردازیم .
بزرگی پروستات
BPH یا بزرگی خوش خیم پروستات، سرطان پروستات نیست و فرد را جهت ابتلا به آن نیز مستعد نمی کند.
این یک بیماری شایع مخصوصا در مردان مسن تر است که روش های درمانی بسیاری از تغییرات سبک زندگی تا دارو و جراحی برای آن وجود دارد. پزشک می تواند بر اساس سن، سلامت و نحوه ای که بیماری بر روی فرد تاثیر می گذارد به بیمار در انتخاب بهترین روش مراقبتی کمک کند.
علت بیماری بزرگ شدن پروستات
پزشکان در ارتباط با چگونگی ایجاد این بیماری مطمئن نیستند. برخی از افراد معتقدند این وضعیت با تغییرات هورمونی مرتبط است که با افزایش سن به وجود می آیند. با این حال، این مورد نیز کاملا شفاف نیست.
در ابتدای دوره بلوغ، اندازه غده پروستات تقریبا دو برابر شده و پس از چند سال در حدود سن 25 سالگی دوباره شروع به رشد می کند. برای اغلب مردان این رشد در سرتاسر زندگی اتفاق می افتد اما برای برخی افراد سبب ایجاد بزرگی خوش خیم پروستات می شود.
علائم
پروستات همگام با بزرگ شدن خود سبب تنگ شدن میزراه می شود. این وضعیت علائمی را به وجود می آورد که جریان ادرار را تحت تاثیر قرار می دهند. از جمله این علائم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
چکه کردن ادرار پس از دفع آن
دشواری در شروع ادرار
داشتن جریان ضعیف ادرار و یا قطع و وصل شدن آن
هنگامی که میزراه تنگ می شود به این معنی است که مثانه باید فشار بیشتری را جهت جلو راندن ادرار اعمال کند. با گذشت زمان، عضلات مثانه ضعیف شده و خالی کردن مثانه مشکل می شود. این وضعیت می تواند به موارد زیر منجر شود:
احساس نیاز به دفع ادرار پس از ادرار کردن
مجبور شدن به دفع ادرار برای دفعات زیاد (8 بار یا بیشتر در یک روز)
بی اختیاری ادرار (هنگامی که فرد کنترلی بر ادرار خود ندارد)
نیاز ناگهانی و شدید به دفع ادرار
بیدار شدن چند باره از خواب شبانه برای دفع ادرار
داشتن پروستاتی بزرگ تر به معنی داشتن علائم شدیدتر و یا بدتر نمی باشد. این وضعیت برای هر کس متفاوت است.
روش های درمان
چگونگی درمان بیماری توسط پزشک به
سن،
سلامتی،
اندازه پروستات و
چگونگی تاثیر گذاری بزرگی خوش خیم پروستات بر روی فرد بستگی دارد.
در صورتی که علائم چندان آزار دهنده نباشند، می توان از انجام روش های درمانی دست کشیده و روند این وضعیت را مشاهده کرد.
تغییرات در سبک زندگی
فرد می تواند با مواردی شروع کند که بر روی آن ها کنترل دارد. برای مثال می تواند:
تمریناتی برای تقویت عضلات قاعده لگن خود انجام دهد.
مخصوصا قبل از خواب، مقادیر مایعاتی را که می نوشد کاهش دهد.
کمتر کافئین و الکل مصرف کند.
دارو
در بزرگی های خوش خیم پروستات با شدت خفیف تا متوسط، احتمال دارد پزشک برای بیمار دارو تجویز کند.
برخی دارو های با شل کردن عضلات پروستات و مثانه موثر واقع می شوند. دیگر دارو ها به کوچک شدن پروستات کمک می کنند. برخی مردان جهت دریافت بهترین نتایج باید ترکیبی از این دارو ها را دریافت کنند.
در صورتی که تغییرات سبک زندگی و داروها موثر واقع نشوند، پزشک روش هایی را برای برداشتن قسمتی از پروستات یا تمام آن به کار می گیرد.
بسیاری از این روش ها کم تهاجم نامیده می شوند. این عبارت به این معنی است که چنین روش هایی آسان تر از جراحی های معمول می باشند. در این روش ها از دوربین و وسایل خاص استفاده شده و ایجاد برش هایی بزرگ در بدن بیمار نیاز نیست.
مثال های این فرایند های تهاجمی TUMT ، TUNA ، Rezum هستند که از انواع مختلف انرژی برای تخریب بخشی از پروستات استفاده می کنند. دیگر فرایند های جراحی شامل موارد زیر می شوند:
لیزر درمانی برای برداشتن بخشی از پروستات
برش پروستات از راه میزراه یا TURP که در این روش پزشک از یک دوربین استفاده کرده و با استفاده از یک سیم حلقه شده قسمت هایی از پروستات را برش می دهد. در برخی موارد، پزشک می تواند جراحی سنتی باز یا فرایند های رباتیک را برای برداشتن پروستات به بیمار پیشنهاد دهد.
عوارض
بزرگی خوش خیم پروستات منجر به سرطان پروستات نشده و احتمال ابتلای فرد به آن را افزایش نمی دهد. بزرگی خوشخیم پروستات به ندرت منجر به عوارض می شود اما با این حال، می تواند منجر شده و برخی از آن ها نیز جدی هستند.
برای مثال، این بیماری می تواند به آسیب کلیوی یا در بدترین حالت به مشکلی منجر شود که فرد اصلا قادر به ادرار کردن نمی باشد.
این بیماری همچنین می تواند سبب بروز موارد زیر شود:
آسیب مثانه
سنگ مثانه
عفونت های مجاری ادراری
ایجاد خون در ادرار
تشخیص و آزمایش ها
در ابتدا، پزشک در ارتباط با سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی بیمار با او صحبت خواهد کرد. همچنین، احتمال دارد بیمار به سوالات موجود در یک فرم پاسخ دهد. این سوالات در ارتباط با علائم خود و چگونگی تاثیر آن ها بر زندگی روزمره هستند.
سپس، پزشک یک معاینه جسمانی از بیمار انجام می دهد. این معاینه شامل معاینه دیجیتال مقعدی نیز می شود. در این معاینه، او دست کش پوشیده و انگشت خود را در مقعد بیمار فرو می برد تا اندازه و شکل غده پروستات را بررسی کند.
آزمایش های پایه
پزشک می تواند آزمایش ها را با یکی از موارد زیر آغاز کند:
آزمایش های خون:
برای بررسی مشکلات کلیوی
آزمایش های ادرار:
جهت بررسی وجود عفونت یا دیگر مشکلاتی که می توانند این علائم را به وجود آورند.
آزمایش پروستات ( PSA ):
سطوح بالای PSA می توانند نشانه پروستاتی باشند که بزرگ تر از حد معمول است. علاوه بر آن، پزشک می تواند انجام یک آزمایش غربالگری برای سرطان پروستات را درخواست دهد.
آزمایش های پیشرفته:
بسته به نتایج آن آزمایش ها، امکان دارد پزشک آزمایش هایی اضافی را برای اطمینان از عدم وجود دیگر مشکلات و یا اطلاع از وضعیت موجود درخواست دهد. این آزمایش ها می توانند شامل موارد زیر شوند:
انواع مختلفی از امواج فراصوت که پروستات را اندازه گیری کرده و سلامت آن را بررسی می کنند.
آزمایش فراصوت از مثانه برای بررسی خالی شدن آن به طرز مناسب
انجام یک نمونه برداری برای اطمینان از عدم وجود سرطان
آزمایش جریان ادرار برای اندازه گیری قدرت جریان ادرار و مقدار ادرار
آزمایش اورودینامیک برای ارزیابی عملکرد مثانه
چه ورزشی می تواند به بهبود افراد بعد از انجام عمل جراحی پروستات کمک کند؟
از جمله ورزش های مفید برای بهبود این وضعیت ورزش کگل است که باعث تقویت ناحیه لگن می شود. این ورزش از موثرترین ورزش ها برای کنترل دفع ادرار محسوب می شود و چون آسان است افراد تمایل دارند که آن را انجام دهند.
